Het mysterie van het walvislied werd opgelost door wetenschappers

Wetenschappers hebben ontdekt hoe enkele van de grootste walvissen in de oceaan hun angstaanjagende, complexe liedjes voortbrengen.

Bultruggen en andere baleinwalvissen hebben een gespecialiseerde ‘stembox’ ontwikkeld waarmee ze onder water kunnen zingen.

Walviszang is beperkt tot een smalle frequentie die overlapt met het geluid van schepen.

“Geluid is uiterst belangrijk voor hun voortbestaan, omdat het de enige manier is waarop ze elkaar kunnen vinden om in de oceaan te paren”, legt professor Koen Elemans van de Universiteit van Zuid-Denemarken uit, die het onderzoek leidde.

“[These are some] Hij zei tegen BBC News: “Ze zijn een van de meest mysterieuze dieren die ooit op deze planeet hebben geleefd. Ze behoren tot de grootste dieren, ze zijn intelligent en erg sociaal.”

Baleinwalvissen zijn een groep van 14 soorten, waaronder de blauwe vinvis, bultrug, walvis, dwergvinvis en grijze walvis. In plaats van tanden hebben dieren platen die baleinen worden genoemd, waarmee ze enorme happen kleine wezens uit het water zeven.

Hoe ze complexe en vaak zenuwslopende nummers produceren is tot nu toe een mysterie gebleven. Professor Elemans zei dat het “heel spannend” was om dit te ontdekken.

Hij en zijn collega's voerden experimenten uit met behulp van strottenhoofden, of 'stemboxen', die zorgvuldig werden verwijderd uit de karkassen van drie gestrande walvissen: een dwergvinvis, een bultrug en een noordse vinvis. Vervolgens bliezen ze lucht door de massieve structuren om geluid te produceren.

Bij mensen komen onze stemmen voort uit trillingen wanneer lucht over structuren gaat die stemplooien in de keel worden genoemd. In plaats daarvan hebben baleinwalvissen een groot, U-vormig lichaam met een vetkussentje bovenaan de keel.

Door deze vocale anatomie kunnen dieren zingen door lucht te recirculeren en wordt het inademen van water voorkomen.

De onderzoekers produceerden computermodellen van de geluiden en toonden aan dat het lied van de baleinwalvis beperkt is tot een smalle frequentie die overlapt met het geluid van vrachtschepen.

“Ze kunnen er niet zomaar voor kiezen om luider te zingen, bijvoorbeeld om het lawaai dat we in de oceaan maken te vermijden”, legt professor Ellimans uit.

Zijn onderzoek liet zien hoe oceaangeluid kan voorkomen dat walvissen over lange afstanden communiceren. Deze kennis zou van vitaal belang kunnen zijn voor het behoud van bultruggen, blauwe vinvissen en andere bedreigde reuzen van de zee.

Ze bieden ook inzicht in de vragen die onderzoekers al tientallen jaren stellen over deze angstaanjagende liedjes, die sommige zeelieden vroeger toeschreven aan geesten of mythische zeedieren.

Walviscommunicatie-expert dr. Kate Stafford van de Oregon State University omschreef het onderzoek als “baanbrekend”.

Ze vertelde de BBC: “De productie en ontvangst van geluid is het belangrijkste zintuig voor zeezoogdieren, dus elk onderzoek dat laat zien hoe geluiden worden geproduceerd heeft het potentieel om het veld vooruit te helpen.”

Het onderzoek schetst ook een evolutionair beeld van hoe walvisvoorouders terugkeerden van het land naar de oceanen, en van de aanpassingen die onderwatercommunicatie mogelijk maakten.

De manier waarop tandwalvissen geluid produceren wordt beter begrepen, omdat deze dieren gemakkelijker te bestuderen zijn. Deze zeezoogdieren, waaronder dolfijnen, potvissen en bruinvissen, blazen lucht door een speciale structuur in hun neusholtes.

Dr. Ellen Garland, van de Marine Mammal Research Unit van de Universiteit van St. Andrews, zei: “Ik heb me altijd afgevraagd hoe baleinwalvissen – vooral bultruggen, waar mijn onderzoek zich op concentreert – precies de verscheidenheid aan geluiden produceren die ze maken.”

“Het bestuderen van grote walvissen is in de beste omstandigheden een enorme uitdaging, maar proberen te ontdekken hoe ze geluid maken als je ze misschien niet eens onder water kunt zien terwijl ze hun stem uitbrengen, is een extra moeilijkheidsgraad, dus deze onderzoekers waren erg creatief.”

Dr. Stafford voegde eraan toe dat het vermogen van de zoogdieren om zulke complexe vocale signalen uit te zenden “opmerkelijk” was en benadrukte “hoe speciaal deze dieren zijn”.